بسيج؛ چشمه جوشان

تشبيه و مقايسه ‌بسيج، كه حركتي اجتماعي است با يك حركت طبيعي، مي‌تواند در شناخت بهتر ماهيت آن مفيد باشد. آبي كه در مخزني جمع شده و مجرايي براي جريان نداشته باشد، انرژي‌اي در خود ذخيره دارد،‌ ولي اين انرژي منشأ اثر نيست. اما اگر اين انرژي به حركت درآيد، بسته به ظرفيت مخزن و شرايط خاص مؤثر در تحريك آن مي‌تواند فعاليتهاي بسياري انجام دهد؛‌ چنان‌كه حتي ممكن است روشناييِ شهري را تأمين كند. بسيج نيز انرژي بالقوه‌اي در جامعه بود كه با محركي به يك انرژي سيال و فعال تبديل شد.

انرژيهاي موجود در جامعه را مي‌توان به انرژيهايي كه در آبهاي طبيعي وجود دارد، تشبيه كرد. آبهاي طبيعي گاه راكدند، و اين نوع آب دو عيب دارد: نخست آنكه بر اثر تبخير به تدريج از حجم آن كاسته مي‌شود و رفته رفته از بين مي‌رود و چيزي جايگزينش نمي‌شود؛ دوم اينكه بر اثر عوامل خارجي به سرعت منفعل و متعفن مي‌شود و به لجن تبديل مي‌گردد و ممكن است موجب هزاران