اسم الکتاب: شرح منظومه ۲
المؤلف: مطهری، مرتضی
الجزء: ۱
الصفحة: ۲۲۷
شرح : این بحث مربوط است به مسئله مهم تناهی یا عدم تناهی ابعاد عالم جسمانی . این مسئله همانطور که در منظومه بیان شده است جزء طبیعیات یعنی از لواحق و عوارض جسم طبیعی شمرده میشود نه از الهیات و عوارض و لواحق موجود بما هو موجود . این بحث ، بسیار مهم و شیرین و ارزنده است . در اینجا میخواهیم بدانیم جهانی که در آن زندگی میکنیم از نظر وسعت و گسترش چه وضعی دارد ، فرضا بخواهیم با سرعتی معادل سرعت نور به خط مستقیم رو به یک جهت حرکت کنیم آخر به کجا خواهیم رسید ، آیا به جائی منتهی خواهد شد که در آنجا جهان پایان یافته باشد و یا به اصطلاح آیا عالم محیطی دارد و یا محیطی ندارد و به همین دلیل وسط و مرکز هم ندارد همه جا مانند مرکز است و اگر میلیاردها میلیاردها سال نوری حرکت کنیم از نظر پیمودن فضای بی منتهای عالم مثل آن است که سر جای خود ایستادهایم . بدیهی است که این مسئله را با احساس و تجربه نمیتوان تحصیل کرد ، فقط براهین فلسفی یا ریاضی میتواند راهنمای ما باشد ، و احینا مسائل تجربی شاید بتواند ماده برای برخی براهین فلسفی یا ریاضی واقع شود . حکماء قدیم عموما طرفدار تناهی ابعاد عالمند ، علماء جدید در این مساله وحدت نظر ندارند و برخی این مساله را جزء مجهولات غیر قابل تحقیق میدانند . ولی برخی دیگر از اظهار نظر خودداری نمیکنند . اینشتاین دانشمند بزرگ فیزیک جدید در عصر ما طرفدار تناهی ابعاد است . حکماء قدیم براهین زیادی بر تناهی ابعاد اقامه میکنند ، یکی از آنها برهانی است که معروف است به برهان سلمی یعنی برهان نردبانی که در سه شعر بالا بدان اشاره شده است .
|