|
اسم الکتاب: آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى
المؤلف: شیرازی، احمد امین
الجزء: ۱
الصفحة: ۱۰۵
فرق بين تسويه و اباحه توهّم و فكر مخاطب است. اگر مخاطب فكر ميكرده كه از فعل منع شده و باو اجازه در انجام فعل داده ميشود در اين صورت بنام اباحه ناميده ميشود مانند آيه شريفه «وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا» در اباحه ترك فعل هم جايز است. و اگر مخاطب فكر ميكرده كه يكى از دو طرف فعل يا ترك فعل از طرف ديگرش ارجح است و باو گفته ميشود كه ترك فعل و انجام آن مساوى است بنام «تسويه» ناميده ميشود. و التمنى: از معانى مجازيه صيغه امر تمنّى است. تمنّى باين معنى است كه انسان چيزى را كه مورد علاقهاش هست طلب نمايد. در اينجا سئوال ميشود كه فرق امر حقيقى با تمنّى در چيست؟ زيرا هردو طلباند. و نيز فرق تمنّى با ترجّى در چيست؟ زيرا هردو نيز طلب امر محبوبند. جواب اول اينست كه امر طلب بطور استعلاء است. ولى در تمنّى استعلاء نيست. و جواب دوم باين است كه در تمنّى آن امر محبوب مورد توقع و طمع نيست ولى در ترجّى مورد توقع و طمع است مانند كلام امرء القيس «الا ايّها اللّيل الطويل الا انجلى ... شاعر در شب ظلمانى گرفتار غم و غصه شده. خيال مىكند اگر صبح شود غم و غصههاى او از بين ميرود. باينجهت آرزوى روشن شدن هوا را مىكند. ولى دوباره كه فكر مىكند مىبيند روز هم كه بيآيد اين غصهها برايش هست و برطرف شدنى نيست. ياء انجلى ممكن است «ياء اشباعى» باشد كه در اصل انجل بوده و خطاب به ليل است. «ياء اشباعى» بنابراين قول گاهى نوشته ميشود. و ممكن است خطاب شاعر به ليله است و در اينصورت ياء تأنيث است
| ||||
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 105 | ||||
|
|