|
اسم الکتاب: آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى
المؤلف: شیرازی، احمد امین
الجزء: ۱
الصفحة: ۱۲۳
گاهى تناسب در تضادّ است. يعنى دو چيزى كه يكى از آنها با ديگرى ضد است. تناسب بين دو ضدّ باينجهت است كه اگر يكى از آنها بنظر بيآيد ديگرى نيز بفكر و ذهن انسان خطور مىكند مانند زيد يعطى و يمنع. همينكه تضادّ دارند عطفشان صحيح است براى آنكه تناسب دارند. ولى زيد يكتب و يمنع. تناسب از هيچجهت ندارند نه از جهت خودشان و نه از جهت تضادّشان. و اگر تناسب نباشد عطف فاسد است و بقول شارح مانند جمع بين ضبّ و نون است. ضبّ بمعنى سوسمار و نون بمعنى ماهى. ايندو تناسبى ندارند زيرا ماهى حيوانى است بحرى كه آبزى است و سوسمار حيوانى است برّى كه ابدا آب نمىآشامد. و ميگويند بوسيله باد رفع عطش مىكند. و قوله و نحوه: مطالبى كه گفته شد مربوط به عطف بواو بود زيرا براى فاء و ثم و حتى و ... مباحث ديگرى است كه در جاى خودش بيان ميشود. مصنف با افزودن كلمه نحوه. غير واو را هم داخل بحث واو كرده كه شارح ميگويد كلمه «نحوه» در عبارت مصنف حشو مفسد است. يعنى اين كلمه معنى را فاسد ميكند. و نمىبايست در عبارت ميآمد. حشو مفسد در اصطلاح ادباء كلمه زيادى است كه بمعنى و مطلب ضرر مىرساند. و لهذا عيب: بنابرآنچه كه گفته شد درباره عطف بواو بر ابى تمّام شاعر و اين شعرش. لا و الّذى هو عالم ... عيب گرفته شده به اينكه جمله «انّ ابا الحسين» را عطف بر جمله «ان النّوى صبر» گرفته در صورتى كه بين آنها تناسب نيست. صبر بر وزن كتف بمعنى صبر زرد است كه گياهى بسيار تلخ است. نوى بمعنى فراق و دورى
| ||||
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 123 | ||||
|
|