و امّا عن سبب خاص: قسم دوم استيناف آنست كه جمله اول فهماننده سئوال از سبب خاص باشد مانند «وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسِي ...» از جمله اول اين سئوال پيدا ميشود كه آيا نفس، امّاره بسوء است؟ در جواب گفته ميشود انّ النفس لامّارة بالسوء. دليل اينكه سئوال از سبب خاص است اينست كه جواب تأكيد شده بوسيله «انّ» زيرا آنجا كه جواب از مطلق سبب باشد تأكيد نميشود. و دليل اينكه جواب از سبب خاص با تأكيد ميآيد اينست كه سائل در سبب خاصّ متردّد است و نميداند اين سبب علت حكم است يا سبب ديگر ولى در سئوال از مطلق سبب چون سبب خاص در نظر نيست پس ترديد هم نيست.

و لا يخفى انّ المراد: اينكه براى متردّد تأكيد لازم است لزوم بمعنى وجوب نيست بلكه بمعنى اقتضاء استحسانى است و آنچه در باب بلاغت مستحسن است بمنزله واجب است.

و امّا عن غيرهما: گاهى جمله اول كه سئوال را مى‌فهماند سئوال از غير سبب است و سئوال از غير سبب يا عام است يا خاص. اوّل كه عام باشد مانند «قالُوا سَلاماً»* يعنى ملائكه بابراهيم وارد شدند و سلام كردند. گويا كسى ميگويد ابراهيم بآنها چه فرمود. آيه جواب اين سئوال است و ميگويد قال سلام. سلاما مفعول است براى فعل محذوف و در اصل چنين بود «نسلّم عليك يا ابراهيم سلاما» پس «سلاما» مفعول است براى فعل محذوف و تقدير آن نسلّم» بوده است. جمله دوم كه جواب سئوال است جمله اسميّه است يعنى سلام عليكم. جواب حضرت ابراهيم نيكوتر و برتر از كلام آنها بود.

زيرا با جمله اسميّه است كه دلالت بر دوام و ثبات دارد. ولى تحيّت‌