|
اسم الکتاب: آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى
المؤلف: شیرازی، احمد امین
الجزء: ۱
الصفحة: ۱۷۰
و لبحث الجامع: در اين عبارات منظور شارح تذكر باينست كه بحث جامع از اهميّت خاصى برخوردار است كه مدار بحث فصل و وصل است و بحث فصل و وصل هم مدار و مركز علم معانى است. و من محسّنات الوصل: بعد از آنكه موارد فصل و وصل دانسته شد براى وصل محسناتى است يعنى امورى كه اگر رعايت شود باعث زيبائى و حسن وصل در جملهها است كه باز برگشت به تناسب دارد. تناسب دو جمله در اسميه و فعليه بودن. تناسب دو جمله در ماضى و مضارع بودن مانند قام زيد و قعد عمر و زيد قائم و عمرو قاعد. اين در جائى است كه قصد تجدّد يا ثبوت نداشته باشيم. وگرنه مجبوريم اين تناسب را بهم بزنيم و بگوئيم قام زيد و عمرو قاعد يا اگر يكى ماضى و ديگرى مضارع باشد بگوئيم زيد قام و عمرو يقعد يا اگر يكى مطلق است و ديگرى مشروط. چنانكه در قول خدا است وَ قالُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ. وَ لَوْ أَنْزَلْنا مَلَكاً لَقُضِيَ الْأَمْرُ، جمله اول مطلق است و دوم مشروط و عكس اين مثال فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ:* كه جمله اول مشروط است و جمله دوم مطلق. و بهمين جهت شارح ميگويد: لا يَسْتَقْدِمُونَ* عطف است بر جمله شرطيّه قبل. و منظورش تمام شرط و جزاء قبل است و معنى آيه اينطور است: هرگاه اجل آنها بيآيد مؤخر داشته نميشوند يعنى بعد از آمدن اجل زنده نخواهد ماند. و آنان مقدّم داشته نميشوند. عقيده شارح اينست كه «لا يَسْتَقْدِمُونَ»* نميشود عطف بر «لا يَسْتَأْخِرُونَ»* گردد زيرا ادات شرط داخل بر معطوف ميشود و معنى اينطور است: هنگامى كه اجل آنها بيآيد مؤخر داشته نميشوند
| ||||
نام کتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى نویسنده : شیرازی، احمد امین جلد : 1 صفحه : 170 | ||||
|
|