درس 45 : تمرين در طول جغرافيائى بلاد

از اين درس به عنوان تمرين و مزيد استبصار , عباراتى از كتب و رسائل دانشمندان هيوى و ارباب فن در تعريف طول بلد نقل مى كنيم :

1 گزيده تحقيق و تحرير دروس گذشته در تعريف طول بلد اين است كه : طول بلد اقصر قوسى از دائره استواء است كه محدود ميان نقطه تقاطع فوقانى آن با نصف دائره نصف النهار مكان مفروض , و نقطه تقاطع فوقانى آن با نصف دائره نصف النهار مبدأ طول است , و هيچگاه از نصف دور نمى گذرد .

و فذالكه مباحث گذشته با مزيد استبصار در طول بلد اين كه : دانايان مغرب زمين يعنى يونانيان و كسانى كه بلادشان مغربى آبادى روى زمين است , مبدأ طول بلاد را از غايت نقطه غربى از جزيره فرLile de fer ) ) كه يكى از جزائر ششگانه خالدات ( كانارىCanaries ) است كه در مغرب آفريقا در اقيانوس اطلس نزديك ساحل به فاصله ده درجه يا دوازده درجه واقع اند , گرفته اند . و بعد از آن كه جزائر ياد شده در آب فرو رفته اند , مبدأ طول را از ساحل بحر مذكور گرفته اند , و در هر دو صورت طول بلاد بر يك نسق , موافق حركت به توالى بروج خواهد بود .

و دانشمندان مشرق زمين چون هند و چين و تركستان , مبدأ طول را از منتهاى عمارت شرقى از گنگ دژ ( دژ گنگ ) گرفته اند كه طول بلاد نيز بر يك نسق ولى به خلاف حركت توالى بروج خواهد بود .

و در اين زمان هر صاحب رصد , مرصد خود را مبدأ طول قرار مى دهد . و هر جا