درس 22 : خط اعتدال و زوال

خط نصف النهار را شناخته ايم , و دانسته ايم كه همان خط زوال و خط جنوب و شمال است , و تعريف آن را به خوبى بدست آورده ايم , اكنون سخن ما اين است كه اقسام حك يعنى انواع آلات قطب نماها , چون بر سطح مستوى بر قاعده طبيعى مصنوعى خود قرار گيرند , عقربه آنها در سطح دائره نصف النهار مى باشد . و به عبارت ديگر : عقربه آنها همين خط نصف النهار و خط زوال آن موضع است كه يك طرف آن به سوى قطب شمال , و سوى ديگر آن بسوى قطب جنوب است . و بحثى درباره قطب مغناطيسى ارض , و قطب جغرافيائى آن در پيش است كه در جاى خود بيان مى شود .

مطلب ديگر اين كه : در درس شانزدهم در بحث افق دانسته ايم كه خط واصل ميان نقطه مشرق اعتدال , و نقطه مغرب اعتدال را خط مشرق و مغرب و خط اعتدال و خط استواء گويند , و در درس بيست و يكم دانسته ايم كه خط واصل ميان نقطه جنوب و نقطه شمال را خط نصف النهار و خط زوال و خط جنوب و شمال گويند , پس اين دو خط در سطح دائره افق بر يكديگر عمود خواهند بود و بر زواياى قائمه همديگر را تقاطع مى كنند بدينصورت ( ش 7 ) كه سطح دائره افق و محيط آن بدين دو خط به چهار قسم متساوى منقسم مى گردد .