- 4- فرمانبرى در مكاتب اخلاقى‌

مكتب اخلاقى- هر گونه كه باشد- مجموعه‌اى از آموزشها و دستورهاست كه آدمى بايد با آنها همسو باشد و در نتيجه فرمانبر (مطيع) آن مكتب در آن زمينه‌ها باشد. دراين جا اين سؤال مطرح مى‌شود كه چرا بايد فرمان برد؟ و از ديدگاه دين و يا فلسفه چه چيز آن را توجيه مى‌كند؟

فرمانبرى در مكاتب دينى‌

عوامل زير ما را به فرمانبرى فرا مى‌خوانند:

اوّل- از آن روى كه خداوند شايسته فرمانبرى همراه با عطوفت جوشان و عشق عميق است، چه، جان آدمى بر دو امر سرشته شده است:

1- دوست داشتن جمال و كمال و در نتيجه دوست داشتن كسى كه اسماء والا و صفات زيبايى دارد.

2- نزديك شدن به محبوب با در پيش گرفتن پيروى و فرمانبرى.

هنگامى كه آدمى خداى خود را شناخت، اسامى نيكو و صفات جمال و كمال وصف‌ناشدنى او بر قلبش تجلّى يافت، در اين هنگام فرمانبرى از او را بر مى‌گزيند و اين والاترين درجات فرمانبرى و اطاعت است، آن‌گونه كه حضرت على عليه السلام با خداى خود مناجات مى‌كند و مى‌گويد: «بل از آن روى كه تو را شايسته پرستش يافتم و پرستيدمت ... [1]» يا آن هنگام كه مى‌گويد: «گيريم كه بر عذابت شكيب ورزيدم، دوريت را چگونه برتابم» [2]. امام زين العابدين عليه السلام در مناجات خود با پروردگار متعال مى‌گويد: «تو، و نه غير تو مراد من هستى و براى تو، نه غير تو

[1] - «... بل وجدتك أهلًا للعبادة فعبدتك ...»

[2] - مفاتيح الجنان، دعاى كميل: «فَهَبْنِي ... صَبَرْتُ عَلى‌ عَذابِكَ، فَكَيْفَ اصْبِرُ عَلى‌ فِراقِكَ؟».