خدا , و كمال عقل عملى به اخلاص عمل براى خداست , لذا اين دو امر از فرائض ولايت محسوب مى شود .

اصالت معرفت

البته بايد توجه داشت كه اين دو در عرض هم نيستند , بلكه معرفت اصل است و اخلاص فرع , زيرا ممكن نيست اخلاص بدون معرفت حاصل بشود , وانگهى اثر معرفت براى ابد مى ماند , اما اثر اخلاص با موت پايان مى پذيرد . چون انسان كه از اين نشئه رخت برمى بندد , عمل او با همه شؤونش و از جمله اخلاص , منقطع مى شود , اما از آن به بعد معرفت شكوفا خواهد شد , گرچه ثمره عمل و نتيجه اخلاص همچنان جاودانه مى ماند .

صمديت , منشأ ولايت

به هر حال , براى اينكه انسان ولى خدا گردد , بايد درونش آكنده از معرفت و اخلاص باشد تا مظهر نام مبارك( صمد) گشته و آنگاه نام والاى( ولى) كه از اسماء حسناى حق است , در او تجلى نمايد . زيرا منشأ ولايت الهى , صمديت آن حضرت است , و چون خداى سبحان( صمد) است ( , ولى) نيز هست .

( صمد) يعنى ذاتى كه اجوف و توخالى نيست , بلكه درونش پر است . قرآن كريم از انسانهايى كه مظهر خداى صمد مى گردند , به عنوان( اولوا الالباب) يعنى انسانهاى مغزدار ياد مى كند . و در مقابل( اولوالالباب) تهى مغزان قرار دارند كه درباره آنها مى فرمايد :