ولى بايد توجه داشت كه هيچ يك از دو جهان بينى ما را از ديگرى غنى و بى نياز نمى سازد، زيرا جهان بينى فلسفى ما را به كلى ترين قوانين هستى آشنا مى سازد، در صورتى كه آگاهى از اين كليات، به ما شناخت نسبت به امور جزئى نمى دهد و ما در شناختن جماد و نبات وجاندار نياز به شناخت علمى داريم كه تمام جزئيات آنها را براى ما روشن سازد.

متقابلاً، شناخت علمى و يا جهان بينى علمى ما را به كليترين قوانين هستى، كه پشتوانه شرايع الهى و ايدئولوژيهاى بشرى است، رهنمون نمى شود و عقايد دينى و ايدئولوژيك حتماً بايد از يك پشتوانه فلسفى برخوردار باشد.[1]

فلسفه و نتايج علوم

هيچ فلسفه اى،اعم از الهى و مادى، نمى تواند نتايج علوم را انكار كرده و به رد آنها برخيزد، زيرا فلسفه و علم به مثابه دو كاوشگرند كه در دوسنگر متفاوت قرار دارند، و هر كدام مى خواهند بخشى خاص از نيازها و مشكلات انسان را پاسخ بگويد. لذا وجهى ندارد كه يكى به تكذيب ديگرى برخيزد، و نيز هيچ كدام نبايد به حريم ديگرى تجاوز كند و در باره مسئله اى كه ابزار تجزيه و تحليل آن را ندارد، نظر دهد.

ماركسيستها مى كوشند فلسفه مادى را تنها فلسفه اى معرفى كنند كه

[1] براى رفع اشتباه،تذكر اين نكته ضرورى است كه: گاهى لفظ «فلسفه» به معنى آگاهى از علل شىء مشخص ويا آثار وفوايد آن به كار مى رود مثلاً مى گويند: «فلسفه تاريخ» به معنى قوانين عمومى تكامل تاريخ و يا مى گويند: «فلسفه احكام» يعنى فوايد وآثارى كه در عمل به احكام الهى نهفته است. مفهوم فلسفه اى كه در اين موارد به كار مى رود، از مورد بحث ما بيرون است.