1- ذالك اسم اشاره است و دلالت بر تميز دادن مسنداليه دارد.

يعنى اين كتاب را بايد تميز داد و شناخت 2- اسم اشاره را بعيد آورد تا دلالت بر عظمت نمايد. يعنى اين كتابى را كه بايد خوب تميز داد و شناخت بزرگ است. 3- خبر مبتدا را با الف و لام آورده كه هرجا اينطور باشد معنى حصر ميدهد. مانند «حاتم الجواد». يعنى «ما الجواد الّا الحاتم». غير از حاتم طائى با جود و كرمى يافت نميشود و اينجا هم يعنى ما الكتاب الّا ذالك. و اين سه تأكيد رويهم مى‌فهماند كتابى غير از اين كتاب بزرگ عالى و عظيم نيست.

مخاطب خيال مى‌كند ما مبالغه و مجازگوئى مى‌كنيم. ما اين توهّم و تجوز را بوسيله جمله‌ «لا رَيْبَ فِيهِ» دفع مينمائيم. يعنى تجوّز نگفتيم بلكه حقيقت و واقعيت دارد و بايد فهميد كه ريب و شك در اين كتاب نيست. پس مرتبه و درجه‌ «لا رَيْبَ فِيهِ» نسبت «بذالك الكتاب» درجه و مرتبه «نفسه» با زيد است در «جائنى زيد نفسه».

يعنى چنانكه آن تأكيد معنوى است اينهم نيز تأكيد معنوى است چنانكه شرح داده شد.

فظهر انّ لفظ وزان: معلوم شد كه لفظ وزان دوم زائد نيست بلكه بمعنى موازنه و مشابهة است چنانكه بعضى گمان كردند كه زائد است. بعلاوه اصل عدم زياده است.

[مباحث تاكيد و بدل‌]

او تأكيدا لفظيّا: چنانكه در علم نحو خوانديم تأكيد دو قسم است گاهى معنوى و گاهى لفظى است. تأكيد لفظى مانند جائنى زيد زيد. و در اينجا مثال به‌ «هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» ميزند كه بدنبال‌ «ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ» است. لا ريب فيه نسبت بذالك الكتاب تأكيد