باب پنجم: القصر

پنجمين باب علم معانى قصر است.

قصر در لغت باين معانى آمده: 1- ساختن عمارت عالى يا خود عمارت عالى. 2- كوتاهى و كم شدن. 3- حبس. معنى اخير را باينجهت شارح بيان كرده كه مناسب با معنى اصطلاحى است.

قصر يا حصر در اصطلاح بمعنى تخصيص دادن چيزى بچيزى است با عبارت مخصوصى. حصر دو قسم است: حقيقى و غير حقيقى.

حصر حقيقى جائى است كه چيزى را اثبات نمائيم و غير آنرا نفى كنيم مانند «ما خاتم للانبياء الا نبيّنا» خاتميت را اختصاص به نبى اكرم صلّى اللّه عليه و آله داديم و از غير ايشان بطور عموم نفى كرديم.

از فارسى مانند اين شعر:

[1]

[1] - اين شعر در ديوان سعدى نيست. ولى در تاريخ قاضى نور اللّه تسترى آمده.