آيا انذارِ برخى كسان، آب در هاون كوبيدن نيست؟

در آيه هاى فوق، خداوند با بيانى محكم و قاطعْ داد سخن مى‌دهد كه اين جماعت به درد نمى‌خورند. ممكن است اشكال شود:

«خداوندا! چه معنا دارد براى قومى كه انذارپذير نيستند و اكثرشان ايمان نمى‌آورند، پيامبر بفرستى و قرآن نازل كنى؟»

در آيه‌ى قبل خوانديم:

«لِتُنذرَ قَوماً ما انذِرَ آباءؤهُم فَهُم غافِلون».

اين مطلب درست، ما هم پذيرفتيم كه بشر غافل است و پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است كه اينان را از حال غفلت برهاند، و لازم است گرد پيامبر جمع شوند واز نور هدايت او بهره‌مند گردند.

امّا در چند آيه‌ى اخير بحث در اين است كه اينان (بشر) اكثراً ايمان نمى‌آورند. اينان غل و زنجير به گردنشان آويزان است. پيش روى و پشت سرشان سدهايى است كه آنان را از فهم و بينايى باز مى‌دارد. انذار براى آن‌ها مفيد نيست؛ چه انذار بكنيم و يا نكنيم، اين انذار دردى از اينان درمان نمى‌كند، اگر چنين است پس چرا قرآن براى اين افراد نازل شده است؟

مفسّرين در پاسخ به اين اشكال، دو جواب گفته‌اند:

عدم اختصاص بعثت پيامبر به اشراف قريش‌

يك-/ سخنى است كه بعضى از مفسّرين آورده‌اند و آن اين‌كه مقصودِ آيه، تمام عرب‌ها نيستند؛ بلكه طايفه‌ى خاصّى از آنان كه همان اشراف قريش، بزرگان و سردمداران قبايل هستند، منظور مى‌باشند؛ وگرنه هنگامى كه پيامبراكرم صلى الله عليه و آله با مردم عادى صحبت مى‌كردند، آنان گوش شنوا داشتند.

در نقد اين پاسخ مى‌توان گفت: در آيه‌ى كريمه تعبير شده است:

«لَقَد حَقَّ القَولُ عَلى‌ أَكثرِهِم» و نگفته: حَقَّ القَولُ عَلى مَلَأِهم يا رُؤسائِهم.