بارها و بارها خداوند به انسان‌ها هشدار مى‌دهد كه اگر اعمال خلاف خود را ادامه دهيد، فلان عذاب را بر شما فرود مى‌آوريم. امّا انسان با يك جمله كه: «خداوند انشاءاللَّه به ما تخفيف مى‌دهد.» به‌راحتى از كنار اين هشدارها مى‌گذرد؛ با آنكه مكرّراً در پيرامون خود شاهد عذاب‌ها و بلايايى است كه بر سر همنوعان او واقع شده است.

بايد تلاش كنيم كه اين مقدار نورى را كه خداوند به ما ارزانى كرده است، حفظ كنيم و نگذاريم آن را از دست ما بگيرد. خطر جدّى است. اگر از ما سلب توفيق كند، ديگر نمى‌توانيم جلو برويم و پشيمانى سودى نخواهد داشت.

چرا مشكلات ره‌گم‌كردگان به خدا نسبت داده شده است؟

سؤال ديگرى كه مطرح است اين است كه در آيات مورد بحثْ مشكلات انسان‌هاى ره‌گم‌كرده و خاطى، به خدا نسبت داده شده است: دو بار از فعلِ‌ «جَعَلْنَا» استفاده شده و يك بار از «أَغْشَيْنَاهُمْ»؟

در جواب بايد گفت:

نه فقط در اينجا كه در كلّ قرآن همه چيز به خدا نسبت داده مى‌شود. يا حضرت حق مستقيماً كارها را انجام مى‌دهد كه در اين حال از باب «امرِ رب»، اراده و مشيّت خداوند است. و يا اين‌كه اذن انجام چنين كارهايى را مى‌دهد. مى‌دانيم كه تا خدا اذن و اجازه‌ى انجام كارى را ندهد، هيچ امرى محقق نخواهد شد. حتّى اگر خداوند سبحانه وتعالى به شيطان اذن نمى‌داد كه ما را اغوا كند،/ ب‌شيطان هرگز نمى‌توانست شيطنت كند.

خداوند براى اين‌كه بشر را بيازمايد، به شيطان، اذن و فرصت اغواگرى تا روز قيامت را داد:

«قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ، قَالَ فَإِنَّكَ مِنْ الْمُنظَرِينَ، إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ‌