ميدهد. شركت دو جمله هم در جائى است كه جمله اول داراى حكم اعرابى باشد. و اگر جمله اول معرب نباشد و بخواهيم عطف بواو بگيريم. شارح ميگويد در اين خفاء و اشكال است. خفاء است يعنى وجه اشتراك ندارد. اشكال است. يعنى بحثهاى دقيقى لازم دارد كه مربوط بمباحث بعد مصنف در جامع است كه انشاء اللّه خواهد آمد. و بهمين جهت باب فصل و وصل مشكل است كه جمله اول محلى از اعراب نداشته باشد و ما بخواهيم عطف بواو بگيريم كه در اين صورت آن قواعد و مطالب آينده بايد رعايت شود.

حتى حصر بعضهم: قبلا تذكر داده شد كه بعضى بلاغت را منحصر در باب فصل و وصل كردند بخاطر مطالب دقيق و ظريفى كه در اين باب هست.

و الّا اى و ان لم: يكى از تقسيماتى كه قبلا بيان شد اين بود كه جمله اول داراى حكمى است و منظور اين است كه حكم جمله اول بجمله بعد داده نشود. در اين صورت بايد فصل آورد. زيرا اگر وصل شود لازمه‌اش اين است كه جمله دوم با جمله اول در آن حكم شريك باشد مانند آيه‌ وَ إِذا خَلَوْا إِلى‌ شَياطِينِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ. اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ. اگر اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ‌ عطف بر جمله قالوا شود. لازم ميآيد قيد و حكم جمله قالوا كه اذا خلوا .. است بجمله دوم كه‌ اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ‌ باشد برسد. بعد معنى اينطور است: هنگامى كه با دوستان خودشان خلوت ميكردند به آنها مى‌گفتند ما با شما هستيم نه با مسلمانان. و هنگامى كه با دوستان خودشان خلوت ميكردند خداوند بآنها استهزاء ميكرد. در صورتى كه استهزاء خدا به منافقين و اين گروه‌