درس 42 : طول جغرافيائى بلاد و مبدأ آن

اين درس دنباله و تتمه درس پيش است كه باز مطالبى در مبدأ طول بلاد بر مبناى كار قدماء و از ديدگاه آنانست . ابوالحسن اصطهباناتى در شرح تشريح الافلاك شيخ بهائى در مبدأ طول گويد :

مبدأ العماره فى الطول عند علماء الهند , الجانب الشرقى لتحقق حاله عندهم لكونه اقرب نهايتى العمارة اليهم , و قد حكى أن ارصادهم كانت هناك ايضا , و لكونه اشرف بناء عندهم لوقوعه فى يمين الفلك حيث زعموا ان الفلك على صورة انسان مستلق على ظهره راسه الى الجنوب و رجله الى الشمال , و لان يكون ازدياد الطول فى جهة الحركة الاولى . ( ص 144 ط 1 چاپ سنگى )

يعنى هنديان مبدأ طول را نهايت عمارت جانب شرقى ارض گرفته اند , يكى بدين سبب كه نزديك بدانجا بودند و از آن آگاه , و حكايت شده است كه ارصاد هنديان نيز در آنجا بوده است , پس بنابر اين مرصد خودشان را مبدا طول بلاد گرفته اند , و ديگر اين كه چون جانب شرقى در جهت يمين فلك است , در نزد آنان شريفترين بناء است زيرا كه فلك را بر صورت انسانى به پشت خوابيده كه سر آن به جنوب و پاى آن بشمال است پنداشتند كه مشرق يمين آن و مغرب شمال آن ميشود و آن اشرف از اين است , و ديگر اين كه ازدياد طول در جهت حركت اولى بر يك نسق باشد .

و در ترجمه يك فصل از آثار الباقيه ابوريحان به قلم ملاعلى محمد اصفهانى و فاضل على قلى ميرزاى قاجار در مبدا طول بلاد آورده اند كه : ابوريحان نيز در