10

بحثهاى پيشين به روشنى، ماهيت مسئله «امتناع اجتماع ضدين» و «امتناع اجتماع و ارتفاع نقيضين» را واضح ساخت و معلوم گشت كه ضدين مورد نظر فلاسفه، هيچ گاه با يكديگر قابل جمع نيست، چنانكه نقيضين مورد نظر آنان نيز، به هيچوجه قابل جمع و همچنين قابل رفع نمى باشد.

اكنون وقت آن رسيده است كه نظريه پايه گذار ائتلاف ضدين و نقيضين را، كه هگل است، مورد بررسى قرار دهيم وببينيم كه چگونه وى مدعى وحدت ضدين، ونقيضين و ائتلاف اين دو، شده است؟

البته ما در اين بحث، در بند رعايت لفظ و «اصطلاح» فلسفه اسلامى در باب ضدين و نقيضين نخواهيم بود وبسان ماركسيستها اين دو لفظ را به طور مترادف(ضد را به جاى نقيض، و يا نقيض را به جاى ضد) به كار خواهيم برد. ضمناً بحث پيرامون نظريه هگل وماركس در باب وحدت تضاد با هم در دو بخش جداگانه مطرح مى كنيم تا مطالب به هم مخلوط نشود و خواننده با كمال سهولت حقايق و تفاوت دو مكتب (ديالكتيك از نظر هگل، و ديالكتيك از نظر ماركس) را دريابد.