3

مكتبهاى مادى در برابر شرايع الهى قرار گرفته اند، و مبانى عميق نظرى اين دو با يكديگر خصومت آشتى ناپذيرى دارند.

حكمت الهى معتقد است كه جهان خروشان هستى، مخلوق و آفريده خداى دانا و توانايى است كه ماده جهان را روى نظام علت و معلول، و اين كه هر پديده اى در دل طبيعت، علت طبيعى دارد و مجموع آن مخلوق خدا است، آفريده است و به آن، آنچنان قدرت و نيرو بخشيده است كه در طول زمان تحولاتى را بپذيرد و متكامل گردد. از نظر فلاسفه الهى، جهان آغازى دارد و پايانى، و انسان وجهان براى هدفى آفريده شده اند، در حالى كه تمامى مكتبهاى مادى، در اين مسائل (جز نظام علت ومعلول) با اين مكتب در دو قطب مخالف قرار گرفته اند.

اينك به ويژگيهاى كليه مكتبهاى مادى كه در حقيقت، قدر مشترك

[1] از به كار بردن لفظ «اديان» پوزش مى طلبم، چون دين الهى، يك دين است و بس و اختلاف در شريعت است، ولى چون مخاطب هاى اين كتاب با اين لفظ آشنايى دارند،ناگزير از استعمال آن شديم.