سازگاری ( میل ترکیبی ) در عین ناسازگاری

اگر تضاد و اختلاف بین عناصر نباشد تأثیر و تأثر معنا ندارد. فی المثل اگر فقط اکسیژنها را کنار یکدیگر بگذاریم آنچه این دارد آن دارد و آنچه این ندارد آن ندارد، این چیزی ندارد به آن بدهد و آن چیزی ندارد که این بخواهد از آن بگیرد، در نتیجه صورت جدیدی حاصل نمیشود. این است که زمینه ترکیب و ایجاد شئ جدید را همین اختلافها به وجود میآورند (این همان نقش تأثیرات عرضی در تکامل طولی است). ولی در عین حال این اموری که با هم تضاد و اختلاف دارند تمام وجودشان در ناسازگاری خلاصه نمیشود، سازگاری هم دارند که همان «میل ترکیبی» نام دارد که محصول نوعی جذب و دفع است (غیر از جاذبه و دافعه نیوتن). مثلًا پیدایش مرکبات نتیجه جذبها یعنی سازگاریها و دفعها یعنی ناسازگاریهاست. اگر همدیگر را جذب نکنند روی هم اثر نمیگذارند و اگر اختلاف نداشته باشند باز روی هم اثر نمیگذارند. بهترین مثال، تجاذبهایی است که در عالم موجودات بالاخص حیوانات و انسان پیدا میشود. این دو جنسی بودن انسان است که منشأ نوعی ترکیب و توالد و تناسل و ادامه نوع است. اگر همه انسانها به شکل مرد آفریده شده بودند نه یکدیگر را جذب میکردند و نه اثر روی هم میگذاشتند و اگر همه زن آفریده میشدند باز هم با هم ترکیب نمیشدند ولی این نوع اختلاف و تضاد که میان دو جسم هست در عین حال منشأ تجاذب و ترکیب هم هست.

همین اختلاف است که سبب کشش اینها به سوی یکدیگر و در نتیجه متحد شدن و یکی شدن و یک واحد کاملتر را به وجود آوردن است و همین است که سبب میشود یک انسان در خانواده، تکامل یافتهتر از یک انسان مجرد باشد. خود زندگی خانوادگی نوعی تکامل است [1].

[1]. برخی از فیلسوفان بزرگ جهان برای اینکه بیشتر به نفس و روح خود برسند تجرد را انتخاب کردهاند اما آخر عمر، هم خودشان و هم دیگران متوجه شدند که یک نوع ناپختگی در وجودشان هست، چون با آنچه باید متحد شوند متحد نشدهاند و حال آنکه ادامه نسل از لوازم وجود آنهاست (یعنی ضرورت ایجاد زمینه برای ترکیب و بروز صورتهای جدید).