پس، اى عزيز متذكر عظمت خداى خودت باش؛ و متذكر نعمت‌ها و مرحمت‌هاى او شو؛ و متذكر حضور باش؛ و ترك كن نافرمانى او را؛ و در اين جنگ بزرگ بر جنود شيطان غلبه كن؛ و مملكت خود را مملكت رحمانى و حقّانى كن؛ و به جاى جنود شيطان محل اقامت لشكر حق تعالى نما، تا آن‌كه خداوند- تبارك و تعالى- تو را توفيق دهد در مجاهده مقام ديگر و در ميدان جنگ بزرگ‌تر كه در پيش است؛ و آن جهاد نفس است در عالم باطن و مقام دوم نفس كه- ان شاء اللَّه- به آن اشاره مى‌كنيم.

و باز تذكر دهم كه در هر حال به خود اميدى نداشته باش كه از غير خداى تعالى از كسى كارى برنمى‌آيد. و از خود حق تعالى با تضرّع و زارى توفيق بخواه كه تو را در اين مجاهده اعانت فرمايد تا بلكه- ان شاء اللَّه- غالب آيى. إنّه وليّ التوفيق.

مقام دوم نشئه ملكوت و باطن و در آن چند فصل است:

فصل: نزاع جنود رحمانى و شيطانى در باطن نفس‌

] بدان‌كه از براى نفس انسانى يك مملكت و مقام ديگر است كه آن مملكت باطن و نشئه «ملكوت» اوست كه جنود نفس در آن‌جا بيشتر و مهمتر از مملكت ظاهر است. و نزاع و جدال بين جنود رحمانى و شيطانى در آن‌جا عظيم‌تر و مغالبه در آن نشئه بيشتر و با اهميت‌تر است. بلكه هر چه در مملكت ظاهر است از آن‌جا تنزّل كرده و ظهور در «مُلك» نموده؛ و اگر هر يك از جنود رحمانى و شيطانى در آن مملكت غالب آيند، در اين مملكت نيز غالب شوند. و جهاد نفس در اين مقام پيش مشايخ عظام از اهل سلوك و اخلاق خيلى اهمّيت دارد؛ بلكه مى‌توان سرچشمه تمام سعادات و شقاوات و درجات و دركات را آن مقام دانست. انسان بايد خيلى ملتفت خود در اين جهاد باشد.

ممكن است خداى نخواسته به واسطه مغلوبيت جنود رحمانى در آن مملكت و خالى گذاشتن آن را براى غاصبين و نااهل‌ها از جنود شيطان، هلاكت هميشگى از براى‌