باشد، و شما به آن برنخورده باشيد؛ آن وقت شما ردّ خدا و رسول كرديد بدون عذر موجّه. و معلوم است «به سليقه من درست نبود» يا «علم من به اين‌جا نرسيده بود» يا «از اهل منبر برخلاف آن شنيدم» عذر نيست.

در هر حال، از مقصود نگذرم. آنچه آنها راجع به بهشت اخلاق و ملكات و جهنّم اخلاق و دركات گفته‌اند مصيبتى است كه طاقت شنيدنش را هم نداريم.

پس اى عزيز فكرى كن و چاره‌جويى نما و راه نجاتى و وسيله خلاصى از براى خود پيدا كن. و به خداى ارحم الراحمين پناه ببر؛ و در شب‌هاى تاريك با تضرّع و زارى از آن ذات مقدّس تمنّا كن كه تو را اعانت كند در اين جهاد نفس، تا- ان شاء اللَّه- غالب شوى و مملكت [باطن‌] را رحمانى گردانى و جنود شيطان را از آن بيرون كنى؛ و خانه را به دست صاحبش دهى تا سعادت‌ها و بهجت‌ها و رحمت‌هايى خداوند به تو عطا فرمايد كه تمام چيزهايى كه شنيدى از وصف بهشت و حور و قصور پيش آنها چيزى نباشد؛ و آن سلطنت كليه الهيه است كه خبر دادند اولياى خدا از اين ملّت بيضاى حنيف؛ و بالاتر از آن چيزهايى است كه نه گوش احدى شنيده و نه چشمى ديده و نه به قلب بشرى خطور كرده‌ [1].

فصل در اشاره به بعضى قواى باطنيه است‌

بدان‌كه خداوند تبارك و تعالى به يد قدرت و حكمتش در عالَم غيب و باطن نفس قوايى خلق فرموده داراى منافع بى‌شمار و آنچه مورد بحث ما است در اين مورد سه قوّه است و آن «واهمه» و «غضبيه» و «شهويه» است. و هر يك از اين قوا منافع كثيره دارند از براى حفظ نوع و شخص و تعمير دنيا و آخرت، كه علما ذكر كرده‌اند و اكنون‌

[1] اشاره است به حديث، پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم كه فرمودند: «إنَّ اللَّه يَقُولُ أَعْدَدْتُ لِعِبادِيَ الصّالحينَ مالا عَيْنٌ رَأَتْ وَلا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَلا خَطَرَ عَلى‌ قَلْبِ بَشَرٍ ...»؛ «همانا خداوند مى‌گويد براى بندگان شايسته‌ام چيزها آماده كرده‌ام كه نه چشمى ديده و نه گوشى شنيده و نه به قلب بشرى گذر كرده است ...». (مجمع البيان، ج 8، ص 518؛ بحار الأنوار، ج 8، ص 191، حديث 168)