در هر حال، انسان بايد يك يك از اخلاق قبيحه فاسده را در نظر گرفته به واسطه خلاف نفس از مملكت روح خود بيرون كند. وقتى غاصب بيرون رفت، صاحب‌خانه خودش مى‌آيد، محتاج به زحمت ديگرى نيست، وعده‌خواهى نمى‌خواهد.

فصل در ثمره مجاهده نفس در اين مقام‌

] چون كه مجاهده نفس در اين مقام به اتمام رسيد و انسان موفق شد كه جنود ابليس را از اين مملكت خارج كند و مملكتش را سكناى ملائكةاللَّه و معبد عباداللَّه الصالحين قرار داد، كار سلوك الى اللَّه آسان مى‌شود و راه مستقيم انسانيت روشن و واضح مى‌گردد، و ابواب بركات و جنّات به روى او مفتوح مى‌گردد، و ابواب جهنّم و دركات آن به روى او بسته مى‌گردد، و خداى تبارك و تعالى به نظر لطف و مرحمت به او نظر مى‌كند و در سلك اهل ايمان منخرط مى‌شود و از اهل سعادت و اصحاب يمين مى‌شود، و راهى از باب معارفِ الهيه كه غايت ايجاد خلق جنّ و انس است‌ [1] بر او باز مى‌شود، و خداى تبارك و تعالى در آن راه پرخطر از او دستگيرى مى‌فرمايد.

و ما مى‌خواستيم اشاره به مقام سوم نفس و كيفيت مجاهده آن بنماييم و مكايد شيطان را در آن مقام نيز خاطر نشان كنيم، ليكن مقام را مناسب نديديم؛ اين است كه صرف‌نظر نموده از خداى تبارك و تعالى توفيق و تأييد مى‌طلبم كه رساله مفرده‌اى در آن باب بنگارم.

[1] اشاره است به آيه مباركه 56 سوره «الذاريات»: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ‌ «عبادت» دراين آيه تفسير به «معرفت» شده است. در حديث منقول از امام حسين عليه السلام آمده است كه فرمودند: «ايُّهَا النَّاس إِنَّ اللَّه- عَزَّ وَجَلَّ ذِكْرُهُ- ما خَلَقَ الْعِبادَ إِلّا لِيَعْرِفُوهُ ...»؛ «اى مردم، به درستى كه خداى- عزّ وجلّ ذكره- بندگان را جز براى شناخت خود نيافريده است ...». (علل الشرائع، ج 1، ص 9، باب 9، حديث 1)