يا بالكناية و اشاره خود را معرفى كند به عقايد حقّه. و اين‌طور دوم رايج‌تر است. مثلًا صحبت توكّل يا رضاى به قضاى الهى پيش آمد مى‌كند، شخص مرائى با يك آه يا يك سر تكان دادن خود را در سلك آن جمعيت محسوب مى‌دارد.

درجه دوم آن‌كه عقايد باطله را از خود دور كند و نفس خود را از آن تزكيه كند به قصد جاه و منزلت در قلوب، چه به صراحت لهجه باشد يا به اشاره و كنايه.

مقام دوم‌: و در آن نيز دو مرتبه است: يكى آن‌كه اظهار خصال حميده و ملكات فاضله نمايد.

و يكى تبرّى از مقابلات آنها نمايد و تزكيه نفس كند بدان غرض كه معلوم شد.

مقام سوم‌: كه رياى معروف پيش فقها- رضوان‌اللَّه عليهم- است، داراى همين دو درجه است: يكى آن‌كه اتيان به عمل و عبادت شرعى كند يا اتيان به راجحات عقلى نمايد به قصد ارائه به مردم و جلب قلوب؛ چه آن‌كه ذات عمل را به قصد ريا كند، يا كيفيت، يا شرط، يا جزء آن را، به‌طورى كه در كتب فقهيه متعرّض‌اند [1].

ديگر آن‌كه ترك عملى كند به همان مقصود. و ما در اين اوراق شرح بعضى از مفاسد هر يك از اين سه مقام را بيان مى‌كنيم، و آنچه به نظر مى‌رسد از براى علاج آن، اشاره مى‌نماييم به طريق اختصار.

مقام اوّل ريا در عقايد

] در آن چند فصل است:

فصل: ريا در عقايد بدترين نوع ريا

] بدان‌كه ريا در اصول عقايد و معارف الهيه از جميع اقسام رياها سخت‌تر و عاقبتش از همه بدتر و ظلمتش از تمام رياها بيشتر و بالاتر است. صاحب اين ريا اگر در واقع‌

[1] ر. ك: جواهر الكلام، ج 2، ص 96، و ج 9، ص 187؛ العروة الوثقى، ج 1، ص 432، و ج 2، ص 441؛ تحرير الوسيلة، ج 1، ص 34 و 169.