الْأَفْئِدَةِ [1]. از وصف آتشى كه (آتش خدا) استيلاى بر قلوب پيدا مى‌كند و قلوب را مى‌سوزاند. هيچ آتشى قلبْ سوزان نيست جز آتش الهى. اگر فطرت توحيد از دست رفت، كه فطرةاللَّه است و به جاى آن شرك و كفر جايگزين شد، ديگر شفاعت شافعين نصيب انسان نشود، و انسان مخلّد در عذاب است، آن هم چه عذابى؟ عذابى كه از قهر الهى و غيرت ربوبى بروز كند.

پس اى عزيز، براى يك خيال باطل، يك محبوبيت جزئى بندگان ضعيف، يك توجه قلبى مردم بيچاره، خود را مورد سخط و غضب الهى قرار مده؛ و مفروش آن محبّت‌هاى الهى، آن كرامت‌هاى غيرمتناهى، آن الطاف و مراحم ربوبيت را به يك محبوبيت پيش خلق كه مورد هيچ اثرى نيست و از او هيچ ثمرى نبرى جز ندامت و حسرت. وقتى دستت از اين عالم كوتاه شد، كه عالم كسب است، و عملت منقطع گرديد، ديگر پشيمانى نتيجه ندارد و رجوع بى‌فايده است.

فصل يك تنبّه علمى براى قلع ماده ريا

ما در اين‌جا تذكّر مى‌دهيم به چيزى كه اميد است براى اين مرض قلبى مؤثر افتد در اين مقام و مقامات ديگر. و آن چيزى است كه مطابق برهان و مكاشفه و عيان و اخبار معصومين و كتاب خداست، و عقل شما هم تصديق دارد. و آن اين است كه خداى تبارك و تعالى به واسطه احاطه قدرتش در جميع موجودات و بسط سلطنتش در تمام كائنات و احاطه قيّوميش به كافّه ممكنات، تمام قلوب بندگان در تحت تصرّف او و به يد قدرت و در قبضه سلطنت اوست، و كس ديگر را در قلوب بندگان بدون اذن قيّومى و اجازه تكوينى او تصرّفى نيست و نخواهد بود؛ خود صاحبان قلب نيز بى‌اذن و تصرّف حق تعالى تصرف در قلوب خود ندارند. و بدين معنى اشارةً و كناية و صراحة در قرآن و اخبار اهل‌بيت- عليهم السلام- اخبار شده است. پس خداى تبارك و تعالى صاحب‌

[1] الهمزة (104): 6- 7.