مالك الملوك حيا كنى؛ و قدرى در راه مقصود اصلى قدم زنى، كه آن موجب حيات هميشگى و سعادت دائمى است؛ و سعادت هميشگى را مفروش به شهوات چند روزه فانى، كه آن هم به دست نمى‌آيد حتى با زحمت‌هاى طاقت‌فرسا. قدرى فكر كن در حال اهل دنيا از سابقين تا اين زمان كه مى‌بينى. ملاحظه كن زحمت‌هاى آنها و رنج‌هاى آنها در مقابل راحتى آنها چقدر زيادتر و بالاتر است، در صورتى كه براى هر كس هم راحتى و خوشى پيدا نمى‌شود. آن انسانى كه در صورت انسان و از جنود شيطان است و از طرف او مبعوث است و تو را دعوت به شهوات مى‌كند و مى‌گويد زندگانى مادى را بايد تأمين كرد، قدرى در حال خود او تأمل كن؛ و قدرى او را استنطاق كن ببين آيا خودش از وضعيت راضى است؟ يا آن‌كه خودش مبتلا است مى‌خواهد بيچاره ديگرى را هم مبتلا كند؟

و در هر حال از خداى خود با عجز و زارى تمنّا كن كه تو را آشنا كند به وظايف خودت كه بايد منظور شود مابين تو و او. و اميد است اين تفكر كه به قصد مجاهده با شيطان و نفس امّاره است، راه ديگرى براى تو بنماياند و موفق شوى به منزل ديگر از مجاهده.

فصل در عزم است‌

منزل ديگر كه بعد از تفكر از براى انسان مجاهد پيش مى‌آيد، منزل «عزم» است. و اين غير از «اراده» است كه شيخ‌الرئيس در اشارات آن را اوّل درجات عارفين دانسته‌ [1].

بعضى از مشايخ ما- أَطالَ اللَّهُ عمرَه- مى‌فرمودند كه «عزم» جوهره انسانيت و ميزان امتياز انسان است؛ و تفاوت درجات انسان به تفاوت درجات عزم او است‌ [2].

و عزمى كه مناسب با اين مقام است عبارت است از بناگذارى و تصميم بر ترك‌

[1] الإشارات و التنبيهات، ص 359، نمط نهم، فصل هفتم.

[2] مراد شيخ بزرگوار شاه آبادى مى‌باشد. (ر. ك: آداب الصلوة، امام خمينى قدس سره، ص 65)