اين حديث شريف تصريح به هر دو شده و اين دو را مخصوص به ذكر نموده، زيرا كه از نظرِ غالب، مخفى است. و پس از اين ذكر هر دو به ميان آيد [1]، ان شاء اللَّه.

و نيز بايد دانست كه سرورى را كه از آن نفى كردند عُجب را و از صفات ممدوحه شمردند به حسب حال نوع است؛ چنانچه در فصلى از فصول لاحقه، بيان آن مى‌شود.

[

درجات عجب‌

] و بدان‌كه از براى عجب چنانچه در حديث شريف اشاره فرموده درجاتى است:

درجه اوّل: عجب به ايمان و معارف حقّه است؛ و در مقابل آن، عُجب به كفر و شرك و عقايد باطله است.

درجه دوم: عجب به ملكات فاضله و صفات حميده است؛ و در مقابل آن، عجب به سيّئات اخلاق و قبايح ملكات است.

درجه سوم: عجب به اعمال صالحه و افعال حسنه است؛ و در ازاء آن، عجب به اعمال قبيحه و افعال ناهنجار است.

و غير از اينها درجات ديگرى است كه مهم به مقام نيست. ما ان شاء اللَّه اشاره مى‌كنيم به اين درجات، و آنچه منشأ آن است، و آنچه علاج براى آن تواند بود، در ضمن فصولى. و به نستعين.

فصل در مراتب عُجب‌

بدان‌كه از براى عجب در هر يك از اين درجات سابق الذكر مراتبى است، كه بعضى از آن مراتب واضح و روشن است كه انسان به اندك تنبّه و التفات پى به آن مى‌برد؛ و

[1] ر. ك: صفحه 74.

[2] در اين تفصيل، شرح عجب در خصال نيكو را دهيم، و در بعضى از فصول آتيه (أ)، شرح مقابلات آنها را نيز مى‌دهيم. منه عفي عنه‌

أ. ر. ك: صفحه 77.